Kariyer Planlaması Yaparken Nelere Dikkat Edilir?

KARİYER PLANLAMASI

Aslında kariyer konusunun odak noktası insandır. İnsanlar, kendi ihtiyaçlarını karşılamak, beklenti ve arzularını tatmin etmek için geleceğe yönelik planlarını yaparak işinde ilerlemek ve başarılı olmak isterler. Bilgisini ve deneyimini kullanan, çalıştığı kurum için önemli olduğunu hisseden bireylerin, çalışmalarının karşılığını maddi ve manevi olarak almak istemesi doğaldır. Bu tür duygu ve düşünceler, kişinin mesleğe yönelik davranış ve tutumlarını oluşturur. Kişi çalıştığı işletmede başarılı oldukça daha fazla güç ve prestij kazanmanın yanı sıra daha fazla para da kazanmaya başlayacaktır. Dolayısıyla kişinin başarılı olması buradaki kilit noktadır. Bu kilidi açacak anahtar ise sevgiden, yani işini severek yapmaktan geçer. Bana göre kariyer planı, sevmekle ve sevdiğiniz branşa yönelmekle başlar.

İnsan yaşamında böylesine önemli bir yeri olan kariyer planı, aslında daha insan çalışma hayatına girmeden önce başlar ve kariyerinin sonuna kadar da devam eder. Kişi, ileriye dönük yapılan bu planlar doğrultusunda, mesleki kariyerini oluşturur ve geliştirmek için gerekli adımları atar. Ancak bana göre sabit bir plana bağlı kalınmamalıdır. Çünkü insan, hayatındaki kariyer planlamasını yaparken bazen hiç hesaba katmadığı (evlilik, çocuk sahibi olma vb.) farklı gelişmeler olabilir. Bu gelişmeler doğrultusunda, insanların işlerine daha fazla yoğunlaşmak istediği zamanlar olacağı gibi, iş dışındaki özel hayatlarına daha fazla zaman ayırmak isteyeceği zamanlar da olacaktır. Bu gibi durumlara karşı hazırlık olmak için, belirlenen ana kariyer hedefinden şaşmayacak şekilde kariyer planını daha esnek ve opsiyonlu yapmakta fayda olduğunu düşünüyorum. Böylelikle hesaba katmadığınız bir zamanda hayatınızda gerçekleşen değişiklikler sizin kariyer planınızı altüst etmez.

Örneğin, otuz yaşına kadar çok uzun saatler yüksek tempoda çalışarak kendi sınırlarınızı zorlamayı ve bu deneyimlerden birçok şey öğrenmeyi tercih edebilirsiniz. Ve hayatınızın bir bölümünde daha rahat çalışma koşullarıyla, işinize daha az vakit harcamayı, geriye kalan zamanınızı kendiniz ve aileniz için geçirmeyi tercih edebilirsiniz. Ardından, birkaç yıl sonra yine yoğun bir tempoda çalışmak ve kariyerinizde ilerlemeyi tercih edebilirsiniz. Bana göre bunda hiçbir yanlışlık yok. Klasik kariyer planı grafiklerinde hep aynı çizgide giden bir kariyer hedefi gösterilir. Ama bu klasik kariyer planlarını yapmak zorunda değilsiniz. Hayatınızı mutlu olduğunuz şekilde, iş ve özel yaşantınızı dengeleyerek planlamak sizin elinizdedir. Mutfakta kariyer yapmak isteyen kişiler, farklı sektör ve branşlardaki farklı farklı sorumluluk ve yoğunluk gerektiren pozisyonları seçebilme avantajına sahip olduğundan, kendini sürekli geliştirmeli ve böylelikle gerektiğinde farklı sektörlerdeki kurumlara ya da pozisyonlara geçiş yapabilmeli, hatta kendi işletmesini açabilecek düzeye gelebilmelidir.

Mesleğiniz ne olursa olsun ister avukat ister doktor olun, hayatınızın bir döneminde kariyerinizi gastronomi sektöründeki farklı dallardan birine yönlendirebilirsiniz. Bu ancak bireyin sürekli araştırması, okuması, denemesi ve yaptığı işi sevmesiyle mümkün olabilir.

Bir Şef Adayının Kariyer Planlama Kriterleri Nelerdir?

Gerçekten de bir şef olabilmek için gerekli temel bilgi ve becerilerin nasıl belirlendiği konusunu, genç şef adaylarına açıklamayı kendime misyon edinmişimdir. Eminim aranızdan yemek pişirme becerisini bir şef mertebesine yükseltmek isteyenler çıkabilir.

Bana göre en etkin öğrenme, kendi kendine öğrenmedir. Meraklı insan doğru yolu bulur. Sabrederse de öğrenemeyeceği bir şey yoktur. Ayrıca, bir şeyi gerçek anlamda sevebilmenin en önemli yolu, onu çok iyi tanımaktan ve bilmekten geçer. Mesela ben sevdiğim işi yapıyorum, bir de üstüne para alıyorum. Yani sevdiğiniz işi yaparsanız ömür boyu çalışmazsınız. Anlattıklarımı kısmen de olsa hayata geçirmeye çalışırsanız bu yolda başarılı olacağınıza inanıyorum. Eğer bu işi “alt tarafı bir yemek” diye görüyorsanız, o zaman şefliği falan pek kafaya takmayın, sadece iyi, eli lezzetli pişirici (aşçı) olun. Türkiye’de birçok üniversite ve lise mezununun başarılı olmak için gereken yetkinliklerin önemli bir kısmından yoksun olduğunu gözlemliyorum. Pişirme metotları, hedef koyma, planlama, temel aşçılık, takım çalışması, sos teknikleri, insan ilişkileri tabak prezantasyonu gibi temel beceriler birçok öğrencide zayıf. İletişim becerileri de yetersiz.

Özellikle, profesyonel bir mutfak eğitimi alan öğrencilerin mutlaka en az bir yaz (5 ay) staj yapması gerektiğini düşünüyorum. Bu bölümü bitiren genç şef adayları sektör hakkında bilgisi olmadan bu sektörde nasıl iş aramaya çıkabileceğini düşünmeli ve mülakatta nasıl güvenilirlik algısı yaratabileceğini, nasıl iş bulabileceğine kafa yormalıdır.

Kendinizi bir otelin insan kaynakları çalışanının yerine koyun. Karşınıza gelen ilk aday size aldığı mutfak derslerini sayıyor, notlarını söylüyor, okuduğu kitabın ve dersi veren hocanın adını veriyor; ikinci aday ise sektörün büyüklüğünden ve ivmesinden bahsediyor, sizin otelinizin pozisyonunu anlatıyor, sektörü bekleyen fırsatları ve tehditleri sayıyor, yapmış olduğu iki otel stajını karşılaştırıp öğrendiklerini ve gördüğü eksikleri anlatıyor…

Genç şef adayları, bu işin bir yanı okul elbette ama hayata ve mesleğe hep çift camlı pencereden bakınız (diğer bir yanı ise tecrübe ve deneyimdir). Sakıp Sabancı ve Zeki Başeskioğlu’nun hayat hikâyelerini bir araştırın, size çok şey katacaktır. Bir tanesi çok iyi lider, diğeri çok iyi bir yöneticidir. Müthiş başarı hikâyelerini dinleyince bu işin sadece okul okumaktan geçmediğini göreceksiniz.

Benim bu zamana kadar okumuş olduğum en iyi yönetim kitabı Alis Harikalar Diyarında’dır. Müthiş bir yönetim kitabıdır, tavsiye ederim. Kendi sektörümüzden örnek vermek gerekirse, bu işin profesörü gerçekten benim de idol olarak gördüğüm, liderlik ve yöneticilik alanında tek kişi olan “Et Profesörü Cüneyt Asan”dır. Çılgın ustanın hayat hikâyesini araştırınca şunu demeden geçemeyeceksiniz: Gastronomi sektörünü yaşam felsefesi olarak edinmiş bir usta olan Cüneyt Asan’ın zeki, mutlu, sinerjik, farkındalık sahibi, yönetici, lider vb. özellikleri saymakla bitmez. Dediğim gibi, bu işi sevmek lazım, aşkla yapmak lazım… Sonrasında kariyer de para da kendiliğinden geliyor.

Lise ve üniversite öğrencilerine yaptığım kariyer planlama sunumlarında çok basit bir soru soruyorum: “Neden bu işi yapmak istiyorsunuz?” Tahmin edebileceğiniz gibi, bu soruya verilen cevap genellikle “para kazanmak ve ünlü bir şef olmak için” şeklindedir. Her şef adayı için farklı öneri ve kriterim var (aşağıda listeledim). Bu maddelerden sizin için en önemli 7 tanesini seçin ve bunları önem sırasına koyun. Tercihleriniz kariyerinizi belirleyecektir. Ayrıca, devamında, “Mutfak Kariyer Planlama Şeması”nda da mutfak sektörünün farklı dallarını ve pozisyonlarını inceleyip genel bir fikir sahibi olabilirsiniz.

Kariyerinizdeki Kriterler

• Farkındalık yaratın
• Heyecanlı olun
• Araştırın
• Kişisel gelişim okuyun
• İngilizce öğrenin
• Entelektüel hedefler belirleyin
• Başkalarına faydalı olun
• Mesleğinizi misyon edinin
• Kendinize prestij, statü, marka değeri katın
• Çalıştığınız yerde maksimum 3 sene devamlılık sağlayın
• Türk mutfağını öğrenmeden başka mutfaklara yönelmeyin
• Ezberci ve kopyacı olmayın
• Egolarınızdan uzak durun
• Dürüst olun
• Sabırlı olun
• Yaratıcı olun
• Vizyon sahibi olun
• Nitelikli olun
• Karizma sahibi olun
• Kendinize güvenin

*4 duyuya önem verin: göze, damağa, koklamaya, hissetmeye… Hayat keyifli şeyleri paylaşınca çok daha güzel!